گروه بین‌الملل-رجانیوز: 22 ماه از توافق هسته‌ای می‌گذرد و پنجمین جلسه کمیسیون مشترک پس از روز اجرا، رویداد بسیار مناسبی است برای پی‌بردن به خسارت محض بودن توافق هسته‌ای؛ فرصت بسیار مناسبی است برای درک این مسئله که عجله تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان چه مکانیزم عجیبی را برای داوری پذیرفته که در تاریخ حقوق بین‌الملل بی‌سابقه بوده است! آن هم از این حیث که همه جانبه بر ضرر یک طرف توافق باشد!
به گزارش
رجانیوز تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان
شش نوع نظارت غیرقانونی را در برجام پذیرفته است که یک مورد از آن کمیسیون مشترک است. این کمیسیون هشت عضو دارد: امریکا، آلمان، انگلستان، فرانسه، چین، روسیه، نماینده اتحادیه عالی اروپا و ایران؛ در حالی که در توافق ژنو قرار بود که تحریم‌ها به
طور جامع(Comprehensively) لغو شود در برجام ایران محدودیت جدیدی پذیرفت که از جمله آن این که برای خرید اقلام دوگانه باید
مورد به مورد (case by case) به کمیته خرید که ذیل کمیسیون مشترک تشکیل می‌شود رفته و مجوز دریافت نماید. نکته جالب توجه این است که درخواست‌های ایران باید به طور اجماع به تصویب برسد یعنی حتی اگر یک کشور با این درخواست مخالفت نماید ایران حق خرید نخواهد داشت.
با این اوصاف ایران درخواست خرید 900 کیلو کیک زرد از قزاقزستان داشته است. اعضای کمیسیون مشترک برای تائید این درخواست ابتدائاً درخواست‌هایی فرابرجامی و غیرقانونی از طرف ایرانی میکنند. عمده این درخواست‌ها در سه زمینه بوده است:
1- خروج آب سنگین مازاد از مرزهای ایران 2- به صفر رساندن اورانیوم باقی مانده در لوله‌ها 3- مسئله الیاف کربن
یعنی دقیقاً همان خواسته‌هایی که رهبر انقلاب 25 خرداد سال گذشته -1395- از علی اکبر صالحی می‌خواهد که مطلقاً زیر بار آن نرود.ایشان تصریح کرده بودند:
ما پیش‌پرداخت‌هایمان را همین‌طوری انجام دادیم: ما [غنی‌سازی] بیست درصد را تعطیل کردیم، فُردو را تقریباً تعطیل کردیم؛ اراک را تعطیل کردیم، اینها پیش‌پرداخت‌های ما بوده، حالا باز توقّع دارند. من الان اینجا عرض میکنم -اگر آقای دکتر صالحی(21) حضور دارند- این توقّعاتی را که آنها در زمینه‌ی الیاف کربن که در سانتریفیوژها به کار میرود، یا توقّعاتی که در مورد اندازه‌گیری آن سیصد کیلو دارند مطلقاً قبول نکنید، زیر بار نروید. مدام افزون‌خواهی هم میکنند؛ حالا این همه پیش‌پرداخت ما داده‌ایم. به‌هرحال طرف مقابل ما عمل نکرده.
اما مذاکره کنندگان دولت یازدهم بدون توجه به منع صریح رهبر انقلاب و بدون هماهنگی با نهادهای تصمیم‌گیرنده راهبردی چون شورای عالی امنیت ملی و مجلس شورای اسلامی این عقب‌نشینی را انجام دادند تا شاید کمیسیون مشترک با درخواست ایران برای خرید اورانیوم از قزاقزستان موافقت کند؛ اما این همه اقدام هم افاقه نکرد و انگلستان بازهم به مخالفت پرداخت.
در واقع تیم مذاکره کننده کشورمان اینجا یک اشتباه راهبردی دیگر انجام داد و آن بی‌توجهی به اصل همزمانی بوده است؛ به تعبیر دقیق‌تر ابتدا دولت یازدهم پذیرفت که سه تعهد فرابرجامی را اجرا کند تا طرف غربی با خواسته ایران موافقت کند اتفاقی که با مخالفت انگلستان مواجه شد؛ به صحبت‌های علی‌اکبر صالحی نگاه کنید؛ شنبه 19 فروردین در حاشیه دیدار با معاون نخست‌وزیر مجارستان می‌گوید:
قرار شده بود 900 تن اورانیوم در یک دوره سه‌ساله از قزاقستان به ایران منتقل شود که در لحظات آخر با ممانعت انگلیس فعلاً معلق شده، اما ما به‌طور جدی این درخواست را دنبال می‌کنیم.
در پنجمین جلسه کمیسیون برجام از جمله مهم‌ترین درخواست‌های ایران همین مسئله خرید کیک زرد از قزاقزستان بوده است که مطابق با اخبار منتشر شده بازهم با آن مخالفت شده است!
اما نکته جالب توجه تناقض بین صحبت‌های عباس عراقچی و بیانیه رئیس جلسه کمیسیون مشترک – خانم اشمیت به نمایندگی از فدریکا موگرینی- است. عباس عراقچی رئیس هیات ایرانی همواره قبل و بعد از جلسه کمیسیون مشترک به اعتراض ایران به بدعهدی‌ها و بدقولی‌های آمریکا، سخنان مقامات آمریکایی که نقض کننده برجام بود و تلاش برای نهایی کردن خرید کیک زرد از قزاقزستان تاکید می‌کرد اما در بیانیه رئیس جلسه که امروز منتشر شده هیچ‌گونه اشاره‌ای به این مسئله نشده است. (1)
در این بیانیه کوتاه که تنها چهار پاراگراف داشت به چند مسئله کلی اشاره شده که از جمله آن می‌توان به استقبال کمیسیون از پیشرفت پروژه مدرن‌سازی راکتور اراک( welcomed the important progress made on the Arak modernisation project) و بحث اعضا درباره اهمیت اجرا ضمیمه 3 برجام درباره همکاری هسته‌ای غیرنظامی(Participants discussed the importance of implementation of Annex III of the JCPOA on civil nuclear cooperation) اشاره کرد. یعنی در واقع در این بیانیه به هیچ کدام از درخواست‌های ایران حتی اشاره کوتاهی هم نشده است.
لذا چند فرض را می‌توان درنظر داشت؛ اول این‌که تیم مذاکره کننده کشورمان هیچ اعتراضی نکرده است که این فرض با توجه به حمل بر صحیح دانستن صحبت‌های عراقچی مردود شمرده می‌شود دوم این‌که اعتراض‌های ایران بخاطر ترکیب مفتضحانه داوری در این کمیسیون هیچ تاثیری نداشته است چرا که در صورت موثر بودن باید در بیانیه رئیس جلسه کوچک‌ترین انعکاسی هم پیدا می‌کرده که این اتفاق نیافته است لذا در صورت صحیح بودن فرض دوم باید گفت صحبت‌های پس از جلسه عراقچی تنها مصرف داخلی داشته و بیشتر به بیانیه خواندن شباهت داشته است!
نکته آخری که نباید از آن گذشت این است که اعضای تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان بارها و بارها از خرید کیک زرد به عنوان دستاورد برجام یاد کرده‌اند! این‌که پذیرفتن محدودیت‌های غیرقانونی را دستاورد بخوانیم واقعاً تنها از تیم مذاکره کننده دولت روحانی برمی‌آید اما غرب حتی به این مقدار از عقب‌نشینی و نقض حقوق مسلم هسته‌ای کشورمان نیز اکتفا نکرده است؛ حال به برخی از اظهار نظرهای دولت مردان توجه کنید.
علی اکبر صالحی 22 فروردین 95: همزمان با اجرای برجام و در یک سال گذشته چیزی حدود 210 تن اورانیوم وارد کشور کردیم که یک مقدار از آن در قبال اورانیوم با غنای 3.5 درصدی بود که به خارج فرستاده بودیم. این 149 تن به اضافه 210 تنی که از قبل وارد شده بود جمعا 359 تن می‌شود که براین اساس، این میزان به ذخایر کیک زرد کشور افزوده شده است.آن قسمی که خوردم و گفتم برخی جاها حتی فعالیت‌های هسته‌ای سرعت می‌یابد، یک مورد آن همین است.
حسن روحانی 31 فروردین 95 در جمع مردم استان سمنان:
امروز در زمینه هسته‌ای هم که دیروز می‌گفتند برای ایران منطقه ممنوعه است، کیک زرد خرید می‌کنیم و اورانیوم غنی شده به فروش می‌رسانیم. امروز مسیر برای حرکت ما باز شده است.
عباس عراقچی 18 فروردین 94:
ما وارد بازار بین‌المللی مواد هسته‌ای شده‌ایم و 140 تن کیک زرد از روسیه و 60 تن کیک زرد از قزاقستان خریده‌ایم. همچنین 10 تن مواد غنی‌شده 3.5 درصد به روسیه و 32 تن آب سنگین نیز به آمریکا فروخته‌ایم.
کمال‌وندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی 22 دی 1394:
مهم برای ما این است که بتوانیم سوخت هسته ای تولید کنیم و در تجارت هسته ای شرکت داشته باشیم که این مهم برای ما محفوظ است و با ورود 220 تن کیک زرد از روسیه عملاً ایران وارد تجارت هسته ای شد.
